06 december 2021Fiscaal advies

De heffingsambtenaar is geen Sinterklaas!

Edwin Borghols

Fiscaal adviseur lokale belastingen

De taak van de heffingsambtenaar is om de door de gemeenteraad vastgestelde belastingverordeningen uit te voeren. Hij legt aanslagen op voor de bedragen die naar zijn mening voortvloeien uit de belastingverordening. Niets meer, maar ook niets minder.

In de dagelijkse praktijk wordt de heffingsambtenaar in de uitoefening van zijn functie nogal eens geconfronteerd, al dan niet via bezwaarschriften, met belastingplichtigen die vinden dat zij minder moeten betalen dan uit de gemeentelijke belastingverordening voortvloeit. Bijvoorbeeld omdat ze het te heffen bedrag veel te hoog vinden in relatie tot het door de gemeente gebodene. Bijvoorbeeld een legesnota van 1 miljoen euro voor een vergunning bouwactiviteiten voor een groot bouwproject dat de gemeente aan behandeling nauwelijks € 50.000 kan hebben gekost. Of voor een aanslag forensenbelasting van een belastingplichtige, terwijl de gemeente voor zijn tweede huis geen enkele kosten maakt. En hij moet ook al OZB betalen! Helaas voor deze belastingplichtigen staat de heffingsambtenaar volledig in zijn gelijk als hij deze bedragen heft. Er is genoeg jurisprudentie om dit te onderbouwen.

Maar er kan ook een situatie zijn die zo schrijnend is dat het niet billijk is om de aanslag op dat bedrag te handhaven, ondanks dat de aanslag juridisch geheel juist is. Dan kan het gaan om onbillijkheden van overwegende aard, die zich bij de toepassing van de belastingwet (in dit geval de belastingverordening) voordoen. Het moet dan gaan om gevallen die de wetgever (in dit geval de gemeenteraad) niet heeft voorzien toen hij de wet vaststelde. Kenners onder ons lezen hierin meteen de zogenoemde ‘hardheidsclausule’ als bedoeld in artikel 63 AWR. Toepassing van de hardheidsclausule blijft dus beperkt tot door de wetgever niet voorziene of niet bedoelde gevolgen. Daaronder valt dus niet de torenhoge leges voor een bouwproject. Want de gemeenteraad heeft wel kunnen voorzien dat een bouwproject van 20 miljoen euro bouwkosten een legesbedrag van 1 miljoen euro gaat kosten op grond van de legestabel.

Maar waar geldt het dan wel voor? Denk aan de hogere huwelijksleges omdat men moet uitwijken naar een andere locatie, omdat in de trouwkamer van het gemeentehuis de 1,5 meter tussenruimte niet is te waarborgen. Voor een andere locatie zal volgens de legesverordening soms wel 50% extra moeten worden geheven. Dat is dan een bijzondere hardheid die niet gewenst is. Denk ook aan de vrijstelling van toeristenbelasting voor een hotel dat bedden beschikbaar stelt voor corona-zieken. Het is natuurlijk naar zijn aard geen ziekenhuis dat onder de gemeentelijke vrijstelling valt. Of denk aan de extra begraafrechten die betaald moeten worden, omdat een begrafenis niet doordeweeks kan plaatsvinden vanwege de grote drukte op de begraafplaats. Een begrafenis op zaterdag is altijd een stuk duurder dan doordeweeks, maar in dit geval is het geen vrijwillige keuze van de erfgenamen om de begrafenis op zaterdag te laten plaatsvinden. Allemaal gevallen die onder de hardheidsclausule zouden kunnen vallen.

Het is natuurlijk maar de vraag of de vrijstelling of de verlaging van het tarief naar het ‘normale’ tarief dan een cadeau is voor belastingplichtige. Hij zal dit niet zo ervaren waarschijnlijk. Het is ook niet de heffingsambtenaar die bevoegd is om dit ‘cadeau’ uit te delen. Het is aan het college van burgemeester en wethouders om te bepalen of de hardheidsclausule wordt toegepast. Als er iemand dus Sinterklaas gaat spelen, dan is het wel het college.
De heffingsambtenaar kan dus niet ‘zomaar’ aanslagen verlagen als dat niet voortvloeit uit de verordening zelf. Denk aan ontheffingsbepalingen of restitutiebepalingen, of de gevallen waarin de heffingsambtenaar de aanslag abusievelijk te hoog heeft vastgesteld (bijv. te hoge bouwsom, te hoge waarde economische verkeer, teveel meters). En uiteindelijk is het ook aan de heffingsambtenaar om de risico’s af te wegen tussen het voorleggen van zijn standpunt aan de belastingrechter en de vermindering die hij in een compromis of vaststellingsovereenkomst toegeeft om het geschil bij de belastingrechter weg te houden. Maar dit moet niet beschouwd worden als cadeaus aan belastingplichtigen. De heffingsambtenaar is er immers niet om geld weg te geven. Hij is er om op legitieme wijze opbrengsten op te halen onder de belastingplichtigen. Hij is dus zeker geen Sinterklaas!

Is de heffingsambtenaar een Zwarte Piet? Binnen het gemeentehuis krijgt de heffingsambtenaar nogal eens de spreekwoordelijke Zwarte Piet toebedeeld (naar het inmiddels volstrekt verouderde spel dat waarschijnlijk op de ‘Woke’-lijst van ongewenste spellen staat en dus niet meer gespeeld kan worden). De heffingsambtenaar (in zijn functie of als ambtenaar met kennis van fiscale zaken) moet vaak tegen collega’s van andere afdelingen zeggen dat de door hen gewenste fiscale bedenksels in strijd komen met allerlei fiscale beginselen (zoals het gelijkheidsbeginsel of het willekeurbeginsel). Hij wordt dus ook nogal eens als lastig ervaren. Zeker als men pas op een laat moment bedenkt dat de heffingsambtenaar ook nog even naar het plan moet kijken en dan blijkt dat er grote bezwaren of fiscale risico’s zitten aan de plannen.

De heffingsambtenaar is dus geen Sinterklaas, hooguit krijgt hij af en toe de Zwarte Piet toegeschoven.
In onze functie van heffingsambtenaar maken we geen vrienden, maar daar zijn we ook niet op uit. We zitten niet te wachten op een kerstkaart van onze belastingplichtigen. We mogen blij zijn dat we niet in de zak van Sinterklaas naar Spanje worden meegevoerd.

Nu nog nadenken hoe we de Kerstman fiscaal moeten duiden……
 

Edwin Borghols

Fiscaal adviseur lokale belastingen

Ruim 40 jaar ervaring in lokale belastingen. Gespecialiseerd in kostentoerekening, ondernemersfondsen, verblijfsbelastingen en provinciale heffingen.

Deze website maakt gebruik van cookies

De noodzakelijke cookies zijn nodig voor het functioneren van de website. De statistiek-cookies verzamelen geen persoonsgegevens en helpen ons de site te verbeteren. Overige cookies zorgen voor een optimaal werkende website inclusief embedded content. Bekijk het cookiebeleid.